STADİON HABERİ

UNUTULMUŞ TARİH...

Bolu’daki tarihin farkında mıyız? Günlük yaşamda her zaman yanında geçip gittiğimiz bu terk edilmeye yüz tutmuş tarihi kalıntıları çoğu zaman görmüyoruz bile. Büyük camiden büyük kökeze doğru giden yolda, Köroğlu erkek yurdunun yanında eski dönemlere ait kalıntılar var. Büyük ve köklü geçmişe sahip uygarlıkların meydana getirdiği bu eserler halkımızın bilgisi ne yazıkki çok az. Stadion denen bu yerde zamanında gladyatör savaşları yapılırmış. Böyle bşr geçmiş gerçekten merak uyandırıyor ve Bolu'da bu tarz yerlerin olduğu kimsenin aklına gelmezdi. Karadeniz bölgesinde tek olan bu yapının ne yazık ki yarısından çoğu tahriplere uğramış ve yok olmuş. Zamanında bu kalıntıların üzerine inşaatler inşaa edilmiş ev yapımlarında kullanılmış. Bize düşen görev  bu mirasa sahip çıkmak ve geleceğe korunmuş olarak bırakmaktır. Düşündüğümüzde çok büyük bir tarihi geçmişe sahibiz. En önemli uygarlıklar ve eserleri bu topraklar üzerinde hayat bulmuş.

İşte bu yazımızda sizlere tarihi geçmişi ile Stadion ve kurtarma kazısı hakkında bilgi vereceğiz.

Arkeolojik buluntulara göre Bolu’da ilk yerleşim Kalkolitik Döneme (M.Ö.5500-3000) kadar uzanmaktadır.

Bithynium/Claudiopolis Antik Kenti  Bolu kent merkezinde yer almaktadır.  Claudiopolisin üzerinde bulunduğu Hisartepe-Kargatepe çevresi  Roma döneminde yerleşim yeri ve kent merkezi konumundadır. Fırkatepe ve Uğurlunaip Tepesinin bulunduğu sahalar ile Tabaklar, Çıkınlar,Paşaköyü, Sümer, Tepecik Mahalleleri ise Roma  döneminde kentin nekropolü olmuştur. Bithynium olan kentin adı daha sonradan  Roma İmparatoru Cludiaus’un  (M.S.41-54) adına izafeten Claudiopolis olarak değiştirilmiştir.Claudiopolis antik kentinden günümüze ulaşan en  önemli yapı; Bolu Müzesi Müdürlüğünce Akpınar Mahallesinde 2008 yılında yapılan kurtarma kazısında açığa çıkarılan Stadion kalıntısıdır.  Roma dönemi  Hadrinaus (M.S.117-138) dönemine tarihlenen ve I. derece Arkeolojik Sit Alanı olarak korma altına alınmış olan söz konusu yapı; Bolu’daki en önemli antik yapı olmasının yanı sııra; Bithynia Bölgesinde açığa çıkarılan ilk stadion olma özelliğini de taşımaktadır.

Stadion kalıntısı dışında Claudiopolis antik kentinden günümüze ulaşmış başka bir yapı bulunmamaktadır. Ancak bugünkü Hisartepesinde, Atatürk Lisesi  bahçesinde İmparator Hadrianus döneminde inşa edildiği bilinen ve temel kalıntıları tespit edilen Antinoos Tapınağına ait sütunlar, arşitrav ve fri parçaları Bolu Müzesinde bulunmaktadır. Yine aynı şekilde bugünkü Bolu Belediye Başkanlığı binasının bulunduğu alanda Roma döneminde tiyatro bulunduğu bilinmektedir.

Bolu İli Merkez İlçe, Akpınar Mahallesi "III. Derecede Arkeolojil Sit Alanı” içinde  kalan 9 pafta , 248 ada, 15,16,17,18,42,43,61 ve 64 nolu parsellerde, 2008 yılında Ankara Kültür veTabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu kararları gereğince, Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün ruhsatları ile sondaj ve kurtarma kazıları yapılmıştır.

Sondaj kazılarında oturma sırası vb. kalıntılara rastlanması nedeni ile aynı yıl parsellerin tümünde kurtarma kazısı yapılmış ve sahada Roma İmaparatoru Hadrianus (M.S. 117-138) dönemine tarihlenen bir Stadion Kalıntısı açığa çıkarılmıştır.

Stadion; Hisartepesinin güney yamacına doğal eğim kullanılmak suretiyle yaslanarak inşa edilmiştir. Doğu-batı doğrultusunda uzanan stadion 9 pafta, 248 ada, 61,64,18,17,16,15,43 ve 42 olmak üzere toplam 8 parsel üzerine oturmaktadır. Tespit edilen en uzun bölümü 93,20 metre olan stadionda 5 adet oturma sırası bulunmaktadır.

Stadionda 8 ayrı levha halinde kitabe açığa çıkarılmıştır. Söz konusu kitabe levhaları demir kenetler ile stadion duvarına tutturulmuştur. 23 parça halinde olan kırk kitabe levhaları; çalınmaları ve tahrip edilmelerini önlemek  ve restorasyonlarının yapılmasını sağlamak amacıyla müze bahçesine nakledilmiştir. Kitabenin restorasyonunun yapılmasından sonra stadiondaki yerinde sergilenmesi planlanmaktadır.

Bu stadiumu Domitius Pontikus İulianus’un ve ... ile ... nın sözü üzerine kızları Klaudia Prokla ve Ailius Plotius İulianus; Tanrı Nerva’nın torunu, Tanrı Traianus Parthicus’un oğlu, en büyük rahip,,...  yıldır hükümdar, ... kez konsül ve vatanın babası olan imparator Kalsar Traianus Hadrianus’a ve onun hanesine ve kutsal senatoya ve Roma halkına ve de Kladiopolisliler’in danışma meclisine ve halkına kendi paralarıyla yaptırdılar ve adadılar.

Stadionun üzerinde yer aldığı toplam 8 adet parselde yapılan sondaj ve kurtarma kazıları sonucunda 8 adet bronz sikke, 1 adet pişmiş tıoprak kandil, 2 adet pişmiş toprak kas, 5 adet pişmiş toprak lüle, 1 adet toprak tek kulplu testicik, 1 adet pişmiş toprak testicik, 1 adet bronz obje ve 1 adet de boncuk tanesi olmak üzere toplam 20 adet eser ele geçirilmiştir.

Boluda korunmaya değer sayısız tarihi eser bulunuyor. Bunlar bizim mirasımız ve kültürel değerlerimizdir. Bu değerlerimizi yaşatmayı bir borç bilmeliyiz. Bireysel olarak hem kendimizi hem de çevremizi bilgilendirmeliyiz. Bir millet geleceğini, geçmişine verdiği önem ve gösterdiği özen ile hazırlar. Geleceğe güvenle bakmak tarihimize sahip çıkmakla mümkündür.Mirasımız bizi biz yapan değerlerdir. Bu konuda duyarlı oldukça eşsiz ve benzersiz kültürümüz gelecekte de yaşayacaktır.

Kalıntılar hakkında tarihi bilgiler için Bolu Müze müdürümüz  Mustafa Y. Güneş'e teşekkürlerimizi bir borç biliriz..