MAKALE KÜNYESİ-2

Makalenin Başlığı-Yılı: Okul öncesi dönem çocuğunun kişilik gelişiminde rol modellik ve çizgi filmler

Yazar ve Dergi Bilgileri: Cemil ORUÇ, Erhan TECİM, Hilal ÖZYÜREK-Ekev Akademi Dergisi, Sayı:  48 Yıl:2011

Makalenin Amacı: Bu çalışmada teorik çerçevenin yanısıra, okul öncesi dönem çocuklarının izledikleri çizgi  filmlere yönelik olmak üzere, bu çizgi filmlerde rol model olarak benimsenen kahramanlara ve bunların ne derece model alındığına yönelik bir alan araştırması bulunmaktadır.

Araştırma Soruları: Çocukları izledikleri çizgi filmlerde rol model olarak benimsenen kahramanlar ne derece model alınmıştır?

Türü: Alan Araştırması

Örneklem/Katılımcı:Muş il merkezinde bulunan ve kümeleme yöntemi ile seçilen iki okula devam eden beş ve altı yaşlarında 66 öğrenci katılmıştır.

Bulgular:

Anlamlı Bulgular
Araştırmaya ve örnekleme ilişkin elde edilen veriler  şunlardır: Anne-babalarının  gelir  durumları dikkate alındığında, bu çocukların gelir düzeylerinin oldukça düşük olduğu görülür.Geliri,1000   TLve altında olan katılımcı grubu %47,0 oranında iken; katılımcıların %16,7’sinin 2000 TL üzerinde gelire sahip olduğu görülmüştür.Öğrencilerin anne ve babalarının mesleklerine bakıldığında iseannelerin  %95,5’inin  ‘ev hanımı’ olduğu görülmüştür. Oldukça az bir kesim (% 4,5)  ise ‘öğretmendir’.  Baba meslekleri ise annelerin sahip oldukları  mesleklere göre  daha  farklılaşmıştır. ‘Kamu görevlisi’ olarak yaşamını sürdüren  babalar 34,8 oranında iken,en fazla baba mesleği %48,5 oranı ile ‘İşçi-Çalışan’ kategorisinde bulunmaktadır.Geriye kalanlar ise‘Esnaf-Tüccar’ (%16,7)olarak mesleklerini  icra etmektedirler. Buna göre öğrencilerin  en fazla  babalarını, daha  sonra büyük kardeşlerini ve annelerini örnek aldıkları son olarak da öğretmenlerini örnek aldıkları görülmüştür.
      
*Kız öğrencilerin en fazla annelerini,erkek öğrencilerin ise en fazla babalarını model  aldıkları görülmüştür. Kız öğrenciler ikinci sırada öğretmenlerini  ve daha sonrada büyük kardeşlerini rol model olarak benimsemekte,erkek öğrenciler ise babalarından sonra büyük kardeşlerini model olarak seçmektedirler.             

*İzlenen çizgi filmler değerlendirildiğinde ‘Caillou’  %45,5 izlenme oranı ile en  çok izlenen çizgi film olmaktadır. Hemen akabinde ‘Ben 10’ %25,8 oranında tercih edilirken ‘Tom ve  Jerry’ %19,7 oranında tercih edilmiştir.Diğer kategorisine giren çizgi filmler ise Barby,Pepe,Keloğlan ve Ayıcıklar olmuştur. Erkek öğrenciler en fazla ‘Ben  10’ isimli çizgi  filmi  izlerken kız çocukları arasında bu çizgi filmi izleyen olmamıştır. ‘Caillou’ isimli çizgi  film ise çoğunlukla kızlar tarafından izlenirken erkekler arasında da ‘Ben  10’den sonra en fazla izlenen çizgi film olmuştur. Genel itibariyle çizgi filmin  temel karakteri  veya  başka   bir değişle  başrol karakteri rol model  olarak  alınmaktadır.Örneğin ‘Ben  10’ isimli çizgi filmde başrol kahramanı ‘Ben’erkek çocukların en  çok benimsediği  rol modeldir. Oysa çizgi filmin diğer kahramanı olan kuzen ‘Gwen’ veya büyükbaba ‘Max’ rol model  olarak alınmamaktadır.

*Öğrencilerin bu kahramanları hangi sebeplerden dolayı rol model aldıkları hususunda ise        bulguların oldukça işlevsel  ve  pragmatik olduğu görülür.Bulgulara göre öğrencilerin % 33,3’ü sadece sevimli ve komik olduğu için yani eğlenceli olduğu için rol model olarak benimsemiştir. %25,8’i kahraman olmak için rol model alırken, %19,7’si ise başkalarına iyilik yaptığı ve yardım ettiğiiçin rol model olarak almıştır. %21,2 oranında kalan  kesim ise model olarak benimseme sebeplerini güzel elbisesi olma,kız olma,erkekolma,hikaye ve masal okuma şeklinde açıklamışlardır.      

*Cinsiyete göre bir değerlendirme  yapıldığında ise erkek öğrencilerin  belirgin şekilde  ‘Ben’ isimli  kahramanı rol model alırken, kız öğrencilerin ise belirgin şekilde ‘Rozy’ isimli karakteri rol model olarak tercih etikleri görülmüştür.Hiçbir kız öğrenci tarafından‘Ben’ isimli karakter rol model            olarak benimsenmemiştir. Calliou,Tom, Jerry  gibi diğer kahramanlarda ise belirgin bir                farklılaşma  olmamış erkek ve kız öğrenci oranı birbirine yakın seyretmiştir.

Sonuç:
Çalışma kapsamında çocukların çizgi film izlemeleri ve izledikleri çizgi filmlerdeki kahramanları model almalarının, ilgili literatüre kıyasla olumsuz özelliklerden ziyade olumlu yönde gerçekleştiği görülmüştür.Çocukların kendi cinsiyetlerinde olan kahramanları daha ileri düzeyde benimseyerek  bunlara  olumlu anlamlar yükledikleri  gözlemlenmiştir. Bu anlam yükleme  gerçek hayatta da karşılık bulmaktadır.Çünkü çocukların çizgi kahramanları model  alma gerekçeleriyle  gerçek hayatta benimsedikleri  modeller arasında tam bir uyum sözkonusudur.Yani çocuğun anne babasını model alma gerekçesi aslında çizgi filmlerde benzer gerekçelerle karşılık bulmaktadır.İlgili literatürden farklı olarak çocuklarda izlenen programların şiddet ve saldırganlığa büyük  oranda yol açmadığı,bu   içerikli çizgi kahramanların ise saldırganlık ve zarar verme şeklinde değil de çocukların ifadelerinden bu tür saldırganlık örneklerinin korunma ve kahramanlık  şeklinde algılandığı gözlemlenmiştir.Bu durum ise daha ziyade erkek çocuklar tarafından benimsenen çizgi kahramanlarda görülmüştür.
Araştırmanın en  önemli bulgularından biri de çocukların hem  gerçek hayatta hem de çizgi filmlerde model alma yoluna giderken kendileriyle ortak özellikler aramalarıdır. Bu anlamda çocukların  kendisiyle  zaman geçiren, kendisine değer veren,kendisiyle oyun oynayan ve kendisini seven  kişileri, ister gerçek hayatta  olsun ister çizgi filmlerde olsun benimsediklerini ortaya koymaktadır.
Çalışmada kimlik kazanma konusunda erkek ve kız cinsiyet ayrımlaşmasının en belirgin                örnekleri; hem gerçek hayatta hem  de çizgi film kahramanı tercihinde gerçekleşmektedir. ‘Ben 10’ isimli çizgi  filmi izleyen çocukların günlük  hayatta  da asker,polis,devlet büyüğü gibi kişileri model aldıkları, büyük oranda da babalarını model olarak benimsedikleri görülmüştür. Aynı durum kız çocuklarında ise ‘Rozy’  ve anne olarak yer bulmuştur.    

Öneri:
Kahramanların  çizgi filmde oynadıkları roller,farklı hayat tecrübelerini çocuğun hayal dünyasına sunarak onların zihinsel gelişimine katkı sunmaktadırlar. ‘Ben’in aynı anda  birçok kötü kişiyle  mücadele etmesi, ‘Caillou’nun arkadaşlarına örnek davranışlar sergilemesi, çevresindeki insanlara karşılıksız yardım etmesi gibi davranışlar buna örnek gösterilebilir. Böylece onları izleyen  çocuklar üzerinde vatanı   koruma, arkadaşlarına ve aile bireylerine iyi davranma gibi davranışlar belki ilk bakışta kahramana benzemek için olsa bile bu durumun hem  zihinsel gelişim hem  de ahlaki             gelişim açısından olumlu bir katkı sağlayacağı düşünülebilir.